Edebiyat terimi olarak Mazmun: Belli bir kavramı anlatan, onu düşündürüp çağrıştıran kalıplaşmış söz ve benzetmeler. Bir dizenin bir ifadenin taşıdığı ve onlardan herkesin anladığı gerçek ya da mecaz anlama, asıl anlamı yanında taşıyan bir isme, bir atasözüne, âyete, hâdise, olaya, bir şeyi onun özelliklerini çağrıştıracak sözcük ya da sözcük gruplarının veya dizelerin içine yerleştirmeye mazmun denir. Örnek:
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Dramatik Örgü Tiyatro eserlerindeki olay örgüsü.
- Müşakele Birden fazla anlamı olan sözcüklerin art arda gelecek şekilde, iki anl
- Berâat-ı İstihsal Sözün başında eserde anlatılanları belirten sözcük ya da söyleyişler.
- Simgecilik Şiirde gerçekçiliğin uygulayıcıları olan Parnasçıların tutumuna tepki
- Plan Bir konuşma ya da yazıda söyleneceklerin ilgi ve önem derecesine göre
- Rakta Arap harflerine göre bir harfi noktalı, bir harfi noktasız kelimeleri
- İştikrar Sözle ilgili sanatlardandır. Aynı kökten türeyen veya aynı köke bağlı
- Anakronizm 1- Meydana geliş tarihi kesin olarak bilinen bir olayı yaşadığı zaman
- Cevaz-Î Edebî Sözcüğü vezne uydurmak amacıyla bazı değişikliklerle kullanılması, hec
- Rikkat Anlatımda söylenişleri kulakta ince, hafif, hoş etki bırakan sözcükler