Edebiyat terimi olarak Mazmun: Belli bir kavramı anlatan, onu düşündürüp çağrıştıran kalıplaşmış söz ve benzetmeler. Bir dizenin bir ifadenin taşıdığı ve onlardan herkesin anladığı gerçek ya da mecaz anlama, asıl anlamı yanında taşıyan bir isme, bir atasözüne, âyete, hâdise, olaya, bir şeyi onun özelliklerini çağrıştıracak sözcük ya da sözcük gruplarının veya dizelerin içine yerleştirmeye mazmun denir. Örnek:
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Nefes
Özellikle Bektaşi ozanlarında yazılan, Bektaşi törenlerinde makamlarla
- Parodi
Ağırbaşlı, ciddi bir yapıtın tümünü ya da bir bölümünü, biçimsel özell
- Gülbank
Bir toplulukça, hep bir ağızdan ezgili biçimde söylenen kalıplaşmış te
- Sone
İlk iki bendi dörtlük, son iki bendi üçlük on dört mısradan oluşan naz
- Eklektizm
Felsefede uyuşabilir tezleri toplayıp uyuşamayanlarını bir yana bırakm
- Ritim
1- Şiirde, hecelerdeki vurgu, uzunluk, kısalık, kalınlık, incelik, yük
- Beğence
Bir yapıtın başına konan; yetkili bir kişinin yazdığı ve o yapıtı tanı
- Abdal
Hem şiir hem de düzyazıda "derviş" anlamına gelen bu sözcük, halk ozan
- Nazire
Bir şairin şiirine başka bir şair tarafından aynı şekil, vezin, kafiye
- Nida
Divan edebiyatımızda bir sanat türü. Şairin korku, sevinç, şaşkınlık,
