Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) terimi olarak Kâğıt: 1- Bitkisel maddelerin hamur hâline getirildikten sonra yufka gibi açılarak kurutulmasıyla elde edilen ince yaprak.
Yazma eserlerde ve levhalarda Şarktan ve Avrupa'dan gelen ham kâğıtlar kullanılmış; bunlar çeşitli şekillerde aharlanıp mührelenmişlerdir (Bk. Ahar).
Âlî'nin Menakib-i Hünerveran'ından anlaşıldığına göre, XVII. yüzyıl başlarında şu kâğıtlar kullanılmıştır:
1. Dımışkî, 2. Devletâbâdî, 3. Hataîv 4. Âdilşahî, 5. Harirî-Semerkandî, 6. Sultanî Semerkandî, 7. Hindî,8. Nizamşahî, 9. Kasım Beygî, 10. Harirî-Hindî, 11. Gûni-i Tebrizî (Lui Tebrizî), 12. Muhayyer.
Ayrıca Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü'nün Âbâdî maddesinde, Kağıtçı Saffet Efendi'nin, Ord. Prof. A. Süheyl Ünver'deki satış defterinde mevcut, şu kâğıtların isimleri bulunmaktadır: Yaldızlı İngiliz, Ali-kurna, ceylân kâğıdı, ministre, takrirlik, çifte takrirlik, ince süfera, mavi çizgili süfera, ruganlı av kâğıt, Felemenk ruganlısı, ruganlı fıstık, Frenk parlağı, boyalı Felemenk, okkalık, Alikurna boyalısı, damgalı fıstıkî, yeşil çifte aharlı, Mushaflık yeşil, mühreli Alikurna, nâme kâğıdı, şekerrenk, Venedik aharlısı, elvan çifte, cüzİük, tahrirat elvan, eser-i cedid, şekerrenk battal, Venedik şekerrenk battal, mavi çizgili İstanbul, eski Venedik gülkurusu, aharlı fıstıkî, çengâr battal, eser-i cedid battal, mühreli battal, satrançlı battal, kıyma battal, aharlı beyaz, çifte Bosna, parşömen Edirne, Hint âbâdî, Buhara, kalın parşömen, ince parşömen, sarı aharlı.
Kâğıda sinek konmaması için kitreye biraz keskin sirke koyularak kâğıda tatbik edilmelidir; kâğıdı haşerat yemesin isteniyorsa birer ölçü hanzal suyu (Ebucehil karpuzu denilen zehirli bir nebatın meyvesinden sıkılarak çıkarılan özsu) kitreye katılıp kâğıda işlenmelidir. Kâğıda yağ bulaşmış ise "Eflâk tuzu iyice dövülüp ince bezden geçirilerek kâğıt üzerine ekilir. Ağır taş altına konunca yağ lekesi kalmaz.
2- Hat sanatının en önemli malzemelerinden biri de kağıttır. Eskiden kağıtlar bugün olduğu gibi doğrudan doğruya yazı yazabilecek şekilde fabrikadan çıkmazdı. Hariçten (Çin, Hindistan, Buhara, Avrupa...) olsun, yerli imalathanelerden (Kağıthane, Yalova, Bursa, Beykoz...) olsun ; gelen kağıtlar, pürtüklü ve kalemin yürümesine müsait olmayan bir haldeydiler. Hatta bazıları mürekkebi yayarlardı.
Yazma eserlerde ve levhalarda Şarktan ve Avrupa'dan gelen ham kâğıtlar kullanılmış; bunlar çeşitli şekillerde aharlanıp mührelenmişlerdir (Bk. Ahar).
Âlî'nin Menakib-i Hünerveran'ından anlaşıldığına göre, XVII. yüzyıl başlarında şu kâğıtlar kullanılmıştır:
1. Dımışkî, 2. Devletâbâdî, 3. Hataîv 4. Âdilşahî, 5. Harirî-Semerkandî, 6. Sultanî Semerkandî, 7. Hindî,8. Nizamşahî, 9. Kasım Beygî, 10. Harirî-Hindî, 11. Gûni-i Tebrizî (Lui Tebrizî), 12. Muhayyer.
Ayrıca Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü'nün Âbâdî maddesinde, Kağıtçı Saffet Efendi'nin, Ord. Prof. A. Süheyl Ünver'deki satış defterinde mevcut, şu kâğıtların isimleri bulunmaktadır: Yaldızlı İngiliz, Ali-kurna, ceylân kâğıdı, ministre, takrirlik, çifte takrirlik, ince süfera, mavi çizgili süfera, ruganlı av kâğıt, Felemenk ruganlısı, ruganlı fıstık, Frenk parlağı, boyalı Felemenk, okkalık, Alikurna boyalısı, damgalı fıstıkî, yeşil çifte aharlı, Mushaflık yeşil, mühreli Alikurna, nâme kâğıdı, şekerrenk, Venedik aharlısı, elvan çifte, cüzİük, tahrirat elvan, eser-i cedid, şekerrenk battal, Venedik şekerrenk battal, mavi çizgili İstanbul, eski Venedik gülkurusu, aharlı fıstıkî, çengâr battal, eser-i cedid battal, mühreli battal, satrançlı battal, kıyma battal, aharlı beyaz, çifte Bosna, parşömen Edirne, Hint âbâdî, Buhara, kalın parşömen, ince parşömen, sarı aharlı.
Kâğıda sinek konmaması için kitreye biraz keskin sirke koyularak kâğıda tatbik edilmelidir; kâğıdı haşerat yemesin isteniyorsa birer ölçü hanzal suyu (Ebucehil karpuzu denilen zehirli bir nebatın meyvesinden sıkılarak çıkarılan özsu) kitreye katılıp kâğıda işlenmelidir. Kâğıda yağ bulaşmış ise "Eflâk tuzu iyice dövülüp ince bezden geçirilerek kâğıt üzerine ekilir. Ağır taş altına konunca yağ lekesi kalmaz.
2- Hat sanatının en önemli malzemelerinden biri de kağıttır. Eskiden kağıtlar bugün olduğu gibi doğrudan doğruya yazı yazabilecek şekilde fabrikadan çıkmazdı. Hariçten (Çin, Hindistan, Buhara, Avrupa...) olsun, yerli imalathanelerden (Kağıthane, Yalova, Bursa, Beykoz...) olsun ; gelen kağıtlar, pürtüklü ve kalemin yürümesine müsait olmayan bir haldeydiler. Hatta bazıları mürekkebi yayarlardı.
Benzer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri:
- Üç-iplik Rumî Birbiri içinden geçen üç hat üzerinde rumilerin aynı yönde dizilerek m
- Kalemkâri Kalemle yapılan boya işleri.
- Güni-i Tebrizi Eskiden kullanılan yazı kâğıtlarından biri. Lui Tebrizî de denirdi. Kâ
- Şemse (Şems: Arapçada güneş). Eski kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneş ş
- Mahlas Asıl addan başka kullanılan ikinci ada verilen isimdir, şairler şiire
- Mührezen Kâğıtların üzerine mühre vuran sanatkâr.
- Pesend Altın süslemenin zermühre sürülüp parlatılmasıyla elde edilen parlak y
- Pençberg Beş dilimli yaprak. Âyet aralarında görülen beş yapraklı tezhiplenmiş
- Vasla İlk tuğraların bir kısmında padişah ve babasının isim ve unvanları ile
- Kapak Süslemesi Eski yazma kitaplarda ilk sayfaya kapak olarak yapılan süsleme.