Edebiyat terimi olarak Edeb-i Kelâm: Acı, hoş olmayan, ayıp, çirkin, kaba veya uğursuz sayılan şeyleri kendi adlarını söylemeden başka sözle ifade etmek. Buna asâlet ve mümtaziyet adları da verilir. Edeb-i Kelâm, bir düşünceyi, bir olayı incelik, asâlet ve nezaketle ifade etmek için anlam, kendine ait olmayan kelimeyle karşılanır. Genellikle şu üç durumda bu yola başvurulur:
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman'a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
2. Ta'zim veya ifadeyi süslemek için. Şeyh Galib'in aşağıdaki iki beyitten ilki ta'zim, ikincisi tezyine (süslemeye) örnektir:
Bir şeb ki Sarâ-yı Ümmehânî
Olmuşdu o mâhın âsumânî
Giydikleri âftâb-ı temmûz
İçtikleri şûle-i cihan-sûz
3. İfadeyi fesahat yönünden bozacak ses, kelime ve terkiplerin tekrarından kaçınmak için.
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman'a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
2. Ta'zim veya ifadeyi süslemek için. Şeyh Galib'in aşağıdaki iki beyitten ilki ta'zim, ikincisi tezyine (süslemeye) örnektir:
Bir şeb ki Sarâ-yı Ümmehânî
Olmuşdu o mâhın âsumânî
Giydikleri âftâb-ı temmûz
İçtikleri şûle-i cihan-sûz
3. İfadeyi fesahat yönünden bozacak ses, kelime ve terkiplerin tekrarından kaçınmak için.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Kıta
Divan şiirinde ilk beytinin dizeleri birbiriyle uyaklı olmayan, en az
- Lakonizm
Söylenmek istenileni en az sözcük ya da en kısa biçimde anlatma yolu.
- Operet
Seyirciyi eğlendirmek için gösterilen, konusunu daha çok gülünç olayla
- Bahr-ı Tavîl
Vezinli, kafiyeli uzun nesir cümlelerden kurulan Divan edebiyatı nazım
- Haşv Ya Da Haşiv
Yazıda gereksiz söz bulunması. Eş anlamlı sözcüğü sık sık kullanmak, a
- Yedi Meşaleciler
Milli edebiyatçıların gerçekçilikten ve içtenlikten uzak yurt sevgi
- Tenâfür
Bir ifadede birbirleriyle uyuşmayan harf, hece, sözcük ya da tamlamala
- İgare
Bir şairin şirinin bir başka şair tarafından benimsenmesi anlamındaki
- Kalenderi
Saz şairlerinin aruzun mef'ulü mefailü,mefailü feulün kalıplarına gör
- Orta Oyunu
Sahne olarak kabul edilen ve etrafı seyircilerle kuşatılmış bir alanda
